Κι εκεί που σφίγγαμε με οργή τα δόντια και τις γροθιές μας εξαιτίας της νέας, ρατσιστικού περιεχομένου και ναζιστικής αισθητικής, πρόκλησης του Charlie Hebdo, νιώσαμε ξαφνικά ηλίθιοι. Το σκίτσο, λέει, δεν ήταν ρατσιστικό, αλλά είχε ακριβώς την αντίθετη πρόθεση, να προκαλέσει, δηλαδή, σοκάροντας, την υποκριτική συνείδηση των Ευρωπαίων. Τόσο πρωτόγονα είναι, λοιπόν, τα αντανακλαστικά μας; Τόσο ελάχιστα διεισδυτική είναι η πολιτική μας ματιά;
Από τη βαθιά μας πλάνη έσπευσαν να μας βγάλουν διάφοροι. Από τον κεντροαριστερό φιλελεύθερο Independent και το μάλλον άνοστο φερέφωνο της ελληνικής κυβερνώσας Αριστεράς, Left.gr, μέχρι διαφόρους γκουρού της κριτικής θεωρίας και των πολιτισμικών σπουδών, αλλά και μέσα που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως αντισυστημικά ή κινηματικά. Με τον αυτάρεσκο αέρα μιας «αιρετικής» φωνής, οι φαινομενικά ετερόκλητοι μεθερμηνευτές του σκίτσου μάς κατέδειξαν τι δεν καταλάβαμε, τι δεν γνωρίζουμε. Δεν καταλάβαμε, για παράδειγμα, τις παρακαταθήκες διανοητικής και πολιτικής ελευθερίας του Διαφωτισμού και της γαλλικής Επανάστασης, τη βαθιά κοσμική παράδοση της γαλλικής κοινωνίας ή την «πρόκληση ασέβειας» ως ειδολογικό χαρακτηριστικό της γαλλικής πνευματικότητας. Ακόμα περισσότερο, δεν γνωρίζουμε, μας λένε, την ιστορία του περιοδικού που «δεν χαρίζεται σε κανέναν», δεν καταλαβαίνουμε ότι «στη σάτιρα δεν υπάρχουν ιερά και όσια», αδυνατούμε, λένε, να συλλάβουμε το ανατρεπτικό μήνυμα που υπάρχει πίσω από «την επιτατική κατάφαση του προφανώς τερατώδους», να δούμε το σώμα του πνιγμένου προσφυγόπουλου «ως πεδίο επιτέλεσης (performance) ή ως μεταφορά (metaphor)».
Κι όμως, καταλαβαίνουμε και γνωρίζουμε πολύ καλά.
Στο μισανθρωπικό σκίτσο του Charlie Hebdo συμπυκνώνεται ακριβώς η ιστορική υπόσταση και το ιδεολογικό και πολιτισμικό σύμπαν του κατακτητή, λευκού Ευρωπαίου αστού, του υποκειμένου που ανέδειξε η νικηφόρα επέλαση του πιο απάνθρωπου συστήματος που γνώρισε ο κόσμος. Αυτού που ταύτισε την ιστορική του ύπαρξη με την καθυπόταξη της φύσης και του ανθρώπου και επέβαλε το δικό του κοσμοείδωλο ως κοσμοείδωλο ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Στην απροκάλυπτα ναζιστική αισθητική του σκίτσου αναγνωρίζουμε ακριβώς τα εργαστήρια εκκόλαψης του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού: τη ματωμένη ιστορία της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού ως καταστατικών συνθηκών του καπιταλισμού, αλλά και ως των κατεξοχήν εργαστηρίων παραγωγής, δοκιμής και διάχυσης τεχνολογιών φυλετικής εξόντωσης και ιδεολογιών φυλετικής υπεροχής. Αναγνωρίζουμε, φυσικά, και την ιστορία του περιοδικού, τυπική της μικροαστικής ριζοσπαστικότητας του «σημειολογικού αντάρτικου» που αναπτύχθηκε στα απόνερα του Μάη του ’68 για να συνεχίσει ως διαπρύσιος κήρυκας της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στη Γιουγκοσλαβία κατά τη δεκαετία του ’90, μέχρι να καταλήξει στη σταθερή ισλαμοφοβική γραμμή της τελευταίας δεκαετίας.
Στο σκίτσο του Charlie Hebdo και στον λόγο εκείνων που έσπευσαν να μας υποδείξουν το αιρετικό και ανατρεπτικό του μήνυμα αναγνωρίζουμε ακριβώς την αθλιότητα της δήθεν «κριτικής» διανόησης και των «με ολίγον από κίνημα» γκρούπις της, που σε αρμονία με το πνεύμα των νεοφιλελεύθερων καιρών, μετατρέπουν τη διαλεκτική της κοινωνικής χειραφέτησης σε μεταμοντέρνα σπαράγματα, αντικαθιστώντας το «μεγάλο αφήγημα» της προλεταριακής επανάστασης με «αυτόνομες ζώνες», όπου τα πάντα μπορούν να αποδομηθούν, εκτός από το ίδιο το σύστημα της ταξικής εκμετάλλευσης και κυριαρχίας.
Σφίγγουμε, λοιπόν, τα δόντια μας και τις γροθιές μας με οργή και συνείδηση. Γιατί όσο άθλια ρατσιστικό ήταν το σκίτσο, αλλά τόσο κυνική είναι η δήλωση των εμπνευστών του ότι δεν το καταλάβαμε σωστά. Πρόκειται για μια επιθετική ομολογία ταξικής και φυλετικής ανωτερότητας εκείνων των κοινωνικών υποκειμένων που πιστά στις παραδόσεις της τάξης τους διεκδικούν για τον εαυτό τους οργανωτικό ρόλο στην ιεράρχηση των αναπαραστάσεων του κόσμου, αξιώνουν οι νοητικές, αισθητικές και ηθικές κατηγορίες της τάξης τους να είναι οι νοητικές, αισθητικές και ηθικές κατηγορίες ολόκληρης της κοινωνίας, ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Θλιβερή νότα στην παραπάνω συμφωνία οι εγχώριοι προοδευτικοί μεθερμηνευτές του σκίτσου. Εγκλωβισμένοι στον αθεράπευτο επαρχιωτισμό και το μικροαστικό τους σύμπαν ηχούν σαν παράφωνες επανεκτελέσεις του περίφημου δόγματος της ελληνικής αστικής τάξης «Ανήκωμεν εις την Δύσιν»!
Rote Zora
αναδημοσίευση από athens.indymedia.org